– Door Iris – 

Dit artikel is voor tuinders die wel eens willen weten wie daar zo vreemd lacht in het struweel en waarom je gazon ineens vol gaten zit alsof er een miniatuurmijnwerker aan het werk is geweest.

In de vogelwereld zijn er haantjes-de-voorste, stille luistervinken, dove kwartels en dan is er de groene specht. De groene specht is een schuwe scharrelaar, maar ook een flamboyante lachebek met een werkethiek waar een timmerman uit de Jordaan jaloers op zou zijn. Hij scharrelt bij ons op het tuincomplex rond, maar zodra je je fototoestel pakt is de vogel meestal gevlogen. Wie hem een keer in de tuin heeft gezien, vergeet hem nooit meer: groot, groen, met een knalrood petje en een lach die door merg en been gaat. En dan hebben we het nog niet eens gehad over zijn tong.

Mierenjunk met ondergrondse snackbar

De groene specht (Picus viridis) is een van de grotere spechten in Nederland. Hij is ongeveer zo groot als een kauw, met een mosgroene rug, gele stuit (let daar maar eens op als hij wegvliegt) en een felrood petje. Het mannetje heeft een rode snorstreep met een zwarte rand, het vrouwtje mist die rode snor.

De groene specht is veel minder een ‘boomklopper’ dan je van een specht zou verwachten. Waar de grote bonte specht zich gedraagt als een arbeider op stukloon in een houtzagerij, zie je de groene specht vooral op de grond. Hij is namelijk verslaafd aan mieren. En niet zo’n beetje.

Als je merkt dat er een groen gespikkelde gast in je tuin rondscharrelt met een beetje het loopje van een dronken kip, inspecteer dan je gazon. Grote kans dat er een mierennest onder zit. De groene specht maakt met zijn krachtige snavel een gaatje, stopt zijn tong erin en… slurp! De buffetservice is geopend.

Geen zorgen: hij sloopt je gazon niet. De gaten zijn oppervlakkig, en het gazon herstelt zich prima. Bovendien, laten we eerlijk zijn: een beetje biodivers grasveld hoort niet kaarsrecht en egaal te zijn.

Roltong, een topstuk

De tong van de groene specht is het absolute topstuk. In rust ligt die tong opgerold in de schedel als een springveer, een evolutionair huzarenstukje. Hij kan zijn tong wel 10 cm uitsteken. Dat is één derde van zijn lichaamslengte. Alsof wij een een tong van ruim een halve meter zouden hebben (probeer dat maar eens voor de spiegel). Zijn tong zit zo ver opgerold in zijn kop dat hij deels achter zijn ogen langs loopt. Alsof je een kniekous in je schedel zou stoppen en die dan om je ogen heen naar buiten trekt. Knap staaltje anatomie.

Met die tong vist hij razendsnel mieren uit hun nest. Niet alleen zitten er weerhaakjes aan het uiteinde maar hij is ook gewapend met kleverig speeksel. Hij peuzelt met gemak duizenden mieren per dag. Dat verklaart ook meteen waarom je grasveld ineens lijkt op een geperforeerd biljartlaken: dat is het werk van de groene specht.

De roep van de groene specht klinkt als een lachende heks met een pilletje op. De roep wordt ook wel “kluu-kluu-kluu” genoemd, met een soort opgewonden gehinnik naar het einde toe. Je hoort hem vooral in het voorjaar, maar in tuinen waar ze zich thuis voelen, laten ze zich ook in de zomer goed horen.

Is het een waarschuwing? Een liefdesverklaring? Of gewoon vogelhumor? Ornithologen zijn er niet over uit, maar het effect op mensen is altijd hetzelfde: je kijkt verbaasd op en denkt: “Wat the f**ck was dat?!”  Luister maar https://www.vogelgeluid.nl/groene-specht/?type787

Specht in je tuin: gefeliciteerd

Als de groene specht je tuin bezoekt, heb je iets goed gedaan. Deze vogel is kieskeurig. Hij wil:

• Rust. Dus liever geen bladblazer of accumaaier.
• Een rijk bodemleven. Mieren niet bestreden met poedertjes of kokend water.
• Wat oude bomen in de buurt. Voor het broeden kiest hij toch weer een boom – liefst een halfdode, waarin hij een nestholte hakt. Geen paniek, hij hergebruikt bestaande gaten als het kan. Renovatie boven nieuwbouw, zeg maar.
• Structuur. Dat wil zeggen: een tuin met variatie, hoogtes, rommelhoekjes, een composthoop misschien. In een strakgeschoren buxusparadijs voelt hij zich net zo ongemakkelijk als een punker op een VVD-congres.

De groene specht is geen bedreigde soort, maar zijn leefgebied staat onder druk. Omdat we massaal mieren beschouwen als plaagdieren, en weilanden veranderen in biljartlakens zonder leven, wordt het lastiger voor deze specht om aan zijn kostje te komen. In Amsterdam en omstreken is hij gelukkig nog redelijk algemeen, ook op de rand van stad en polder, en ja – zelfs bij ons op de volkstuinen.

Ook oude boomgaarden, rommelige bermen, spoorbermen, en extensieve gazons zijn hun favoriete hangplaatsen. Volkstuincomplexen zoals Sloterdijkermeer kunnen dus fungeren als ware paradijzen – mits we de boel een beetje met rust laten.

Hoe lok je een specht?

De groene specht is geen allemansvriend. Hij kiest zijn plekjes zorgvuldig, is een beetje op zichzelf, en zijn lach klinkt alsof hij de grap snapt die wij niet doorhebben. Maar als je hem eenmaal kent, snap je waarom hij zo bijzonder is. Hij is een van die vogels die je tuin ‘rijk’ maken, op een manier die geen enkele plant of schutting kan evenaren.

En eerlijk is eerlijk: een vogel die lacht, gaten boort, op mieren jaagt met een tien centimeter lange tong, én er uitziet als een flamboyante boskabouter? Die verdient een staande ovatie. Of op z’n minst een mierenvriendelijke tuin.

Dus:

• Stop met mierengif. Mierengif of lokdozen roeien meer uit dan je lief is. Mieren zijn geen plaag, ze zijn voedsel. Lees nog eens het artikel over mierenlokdozen en huiver. https://sloterdijkermeer.nl/?s=mierenlokdoos. Lok mieren door kruimels of valfruit in het gras te laten liggen. De groene specht komt er op af.
• Laat je gras wat wilder. Een bloemrijk grasveld trekt insecten aan, en daar komen weer vogels op af.
• Behoud oude bomen. Of plaats een nestkast voor spechten – ja, die bestaan.
• Zorg voor water. Een ondiepe schaal is al genoeg. Wie hard werkt, moet drinken.
• Observeer. Ga eens een kwartiertje stil zitten bij zonsopgang. De kans is groot dat je hem ziet of hoort.
• Het nest bouwt de groene specht in een zelf uitgehakte holte in een oude boom. Je kunt hem ook helpen door zelf een nestkast te maken of te kopen.

Heb je hem waargenomen in Sloterdijkermeer? Laat het weten! Heb je hem in je tuin of op het complex gezien? Deel het in op waarneming.nl. Hoe meer we weten en kunnen laten zien wat een grote natuurwaarde ons park heeft hoe beter we samen ons voortbestaan kunnen beschermen.

Laat hem lachen. Laat je tuin leven. Kijk hem bezig: https://ap.lc/RMKag en https://www.vogelbescherming.nl/video/5hzpcd3Q