Mieren bestrijden in je tuin?

Wie kent niet het mierenlokdoosje? Het is nog steeds een vaak gebruikte manier om van mieren af te komen. Maar moet je mieren eigenlijk wel bestrijden? Het zijn namelijk ook hele nuttige beestjes. Stel dat je toch kiest voor het mierenlokdoosje, wat gebeurt er dan met de mieren? Wat doet het verder met het leven in je tuin en daaromheen?

Door Annet Kraan

Nuttige beestjes

Mieren zijn echte opruimers in je tuin. Ze eten insecten, dood of levend, zoals spinnen en pissebedden. Ze houden ook van zoetigheid en eten van gevallen fruit. Ze houden de bodem luchtig door gangetjes te graven. Daar hebben planten voordeel van, want die kunnen gemakkelijker wortelen. Regenwater loopt sneller weg in luchtige en losse grond. Omdat mieren met plantenzaden slepen, verspreiden ze allerlei plantensoorten. Ze hebben een belangrijke rol in een natuurlijk evenwicht in je tuin.

Gelokt door het doosje

Mieren zijn slimme en sociale beesten. Als een mier voedsel vindt, laat hij een geurspoor achter op weg naar huis, naar het nest. De andere mieren in het nest lopen langs dit geurspoor naar het voedsel, eten ervan, en gaan weer naar het nest.

Het mierenlokdoosje bevat gif met een lekker zoet geurtje. De mieren denken dat het voedsel is en kruipen naar binnen. Ze eten van het gif, het plakt ook aan hun lijfje en pootjes. Het gif is zo gemaakt dat ze niet gelijk doodgaan. Nee, ze lopen met het gif over je terras en door je tuin naar hun nest. Daar verspreiden ze het gif en geven het gif als eten aan hun kleintjes. Eerst gaan er nog maar weinig mieren dood. De rest van de mieren weten met het geurspoor waar ze ook dat zoete hapje kunnen vinden. Die gaan ook op pad en eten van het gif. Het kan een paar weken duren voordat zo elke mier van dit nest het loodje heeft gelegd.

Je zou kunnen denken, kan dat nou zoveel kwaad, dat kleine beetje gif dat zo in je tuin terechtkomt? Van het meeste gif is maar één miljardste gram nodig om één insect te doden. Een niet voor te stellen kleine hoeveelheid, met toch grote gevolgen.

Niet alleen de mier gaat dood

Er kunnen verschillende soorten gif in het mierenlokdoosje zitten. Van de merken zoals HG, Vapona en Roxasect is het gif kunstmatig gemaakt. Ecostyle, Biogroei en Natria maken het gif van stofjes die in de natuur voorkomen. Maar uiteindelijk is de werking bijna altijd hetzelfde. Het is een zenuwgif dat het zenuwstelsel van mieren aantast. De mieren raken verlamd en gaan dood.

Maar ook alle andere insecten, zoals bijen en hommels ,zijn uiterst gevoelig voor dit gif. Als ze ermee in aanraking komen gaan die ook dood.. Als het in het water terecht komt, kan het wat daar leeft vergiftigen. Vogels en mensen zijn niet zo gevoelig voor dit zenuwgif. Dat klinkt misschien redelijk geruststellend. Totdat je beseft dat de vogels niet dood gaan, maar wel hun voedsel. Ook is dit soort gif inmiddels gevonden in de hersenen van kinderen. Dat klinkt niet best. We weten nog zo weinig wat de schade daarvan is op de lange termijn.

Twee soorten natuurlijk gif

Het ene gif wordt gemaakt van een bacterie die van nature in de grond zit. Nou ja, van nature is heel betrekkelijk. Het is op één plekje gevonden in het Caribische gebied waar een fabriek stond die rum maakte! Dit gif heet Spinosad en wordt het meest gebruikt als natuurlijk gif in de lokdoosjes. Het andere gif wordt gemaakt van de olie uit de zaden van een bepaalde chrysant. Klinkt niet verkeerd, toch? Aan deze olie wordt een stofje toegevoegd waardoor het minder snel wordt afgebroken. Dit wordt vaak gebruikt in mierenpoeder of in spuitbussen tegen mieren. Beide zijn een zenuwgif.

Is natuurlijk gif minder schadelijk?

’Natuurlijk’ gif wordt wel sneller afgebroken in de natuur. Daarom wordt het als minder schadelijk gezien. Het woord ‘natuurlijk’ zegt trouwens niets over of iets giftig en schadelijk is. De blaadjes en zaadjes van de monnikskap en het vingerhoedskruid zijn heel natuurlijk. Maar dat moet je beslist niet eten. Reuze giftig voor ons.

Dan iets over het woord biocide, want dat lees je nog weleens op de verpakking. Omdat er ‘bio’ in het woord staat, zorgt dat voor de nodige verwarring. Biocide heeft namelijk niets te maken met biologisch verantwoord of natuurlijk. Biocide betekent letterlijk: een stof die iets wat leeft dood maakt (denk aan genocide, feminicide). Dat kan zo klein zijn als een virus of bacterie, maar ook insecten, muizen of ratten. Dus zowel natuurlijk gif, als synthetisch gif, is een biocide.

Mierenlokdoosjes met natuurlijk gif spelen in op ons gevoel dat ‘natuurlijk’ goed is . Er staat op de verpakking: “bestrijdt mieren met 100% natuurlijke stoffen”. Of: “bestrijdt mieren op een veilige manier. In de naam staat iets van natuurlijk, eco of bio. Natuurlijk gif doodt mieren. Dat blijft toch het doel van een mierenlokdoosje. Het doodt ook  andere insecten, je bodemleven en andere levende organismen. Daarin verschilt het helemaal niks van de synthetische varianten. In water wordt het ook heel slecht afgebroken. Dat betekent dat het daar nog veel meer dood en verderf kan stichten.

De kleine lettertjes

Het is schrikken als je de kleine lettertjes leest op de websites van de makers van mierenlokdoosjes.  Ze maken je het niet gemakkelijk met zoeken. De schade die ze aanrichten staat in de kleine lettertjes.

Het maakt qua giftigheid voor de mieren niet veel uit of het natuurlijk is, of synthetisch. Het gif doodt mieren, daarvoor  koop je zo’n  mierenlokdoosje . Dat het véél meer doodt dan alleen mieren staat er niet bij.

Het is echt heel  giftig voor bijen en andere insecten. Het zou eigenlijk niet gebruikt mogen worden als bijen actief zijn. Maar die zijn actief vanaf het vroege voorjaar tot in de late herfst. Dus  bijen worden eraan blootgesteld en gaan dood.

Het gif wordt heel slecht afgebroken in water. Daardoor is het langdurig giftig voor wat er in het water leeft. Zoals vissen, waterslakken en insecten als libellen en waterjuffers. Met een regenbui sijpelt het gif  eerst in het grondwater van je tuin. Daarna spoelt het uit naar de sloot en je vijver.

Het gif is niet zo giftig voor vogels, maar doodt wel hun voedsel.

Voor zoogdieren en mensen is het gif relatief onschadelijk. Wij zijn namelijk niet zo gevoelig voor dit type zenuwgif. Maar wat is relatief onschadelijk? Er staat letterlijk dat het onwaarschijnlijk is dat het een acuut risico zal veroorzaken. Wollige taal om te zeggen dat je er niet gelijk ziek van wordt. Maar wat gebeurt er in ons lichaam op de langere termijn? En in combinatie met andere giffen waar we aan blootgesteld zijn. Dat blijft een heel vaag gebied.

Geen doos 

Wil je nog steeds van de mieren af? In de eerste plaats helpt schoonmaken en schoonhouden. Waar geen eten is zijn ook geen mieren. Goudsbloemen of afrikaantjes planten kan ook. Ook andere dingen met een sterke geur helpen: peper, knoflook, koffiedik, lavendel, rode peper, kaneel. Daarmee verstoor je hun geursporen, je kunt een cirkel rondom je huisje maken. Of de storende geur op een mierenspoor leggen. Wat ook helpt is koper, bijvoorbeeld rondom een tafelpoot. Ze houden ook niet van olie, een kring van olie rondom de tafel helpt. Ook melige dingen, zoals talkpoeder, strooien helpt, dat kleeft te veel aan hun pootjes.